Infekcje – geny czy środowisko?
Od czego zależy nasza odporność? Jak to jest, że niektórzy z nas wrócą zupełnie zdrowi z wizyty na oddziale zakaźnym szpitala, a inni złapią grypę od współpasażera w autobusie?
Przed wirusami i bakteriami chroni nas układ odpornościowy, nazywany układem immunologicznym. Im lepiej funkcjonuje, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że zachorujemy. Aby rozstrzygnąć spór dotyczący wpływu genetyki i środowiska na nasz organizm, zespół naukowców z Uniwersytetu Stanforda przeprowadził badanie, w którym wzięło udział 210 par bliźniąt w wieku od 8 do 82 lat. Okazało się, że pomimo identycznych genów aż w 75 proc. przypadków układy immunologiczne bliźniąt różniły się od siebie, co potwierdziło znacznie większy wpływ czynników środowiskowych, niż się wydawało. Co ciekawe, u młodszych bliźniaków, a więc takich, u których prawdopodobieństwo życia w identycznym środowisku jest wyższe – układy odpornościowe były do siebie bardziej podobne niż u bliźniaków starszych. To dowód na to, jak istotny wpływ na nasze zdrowie mają czynniki środowiskowe (przebyte choroby, używane leki, miejsce zamieszkania, sposób odżywiania, rodzaj pracy, narażenie na stres czy aktywność fizyczna).Najważniejsze jest prawidłowe odżywianie, ale niestety, nie jest to wcale takie proste. To, co dla jednej osoby będzie zdrowe, dla innej może być szkodliwe, i nawet jeżeli zadbamy, by na naszym talerzu znalazły się właściwe produkty, może się okazać, że organizm ich nie przyswoi. W takiej sytuacji komórki naszego organizmu, w tym komórki układu odpornościowego, będą niedożywione, chociaż mamy pełny brzuch i czujemy się nasyceni.
Jak temu zaradzić? Badanie naukowców z Tufts University w Bostonie wykazało, że ograniczenie kaloryczności diety powoduje poprawę aktywności limfocytów T odpowiedzialnych za zwalczanie wielu infekcji. Aby zapewnić prawidłowe przyswajanie składników odżywczych i witamin, bardzo ważne jest utrzymywanie prawidłowej struktury flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym. Wspomaga ona procesy trawienne, hamuje rozwój i kolonizację bakterii patogennych, aktywnie wspiera organizm w utrzymaniu równowagi biologicznej. Niektóre gatunki bakterii wykazują działanie ochronne, zapobiegając namnażaniu się drobnoustrojów patogennych, mogących wywoływać liczne choroby. Mechanizm tego obronnego działania polega na współzawodnictwie między bakteriami pożytecznymi i szkodliwymi o składniki odżywcze oraz o receptory zlokalizowane w ścianie jelita grubego, a także na tworzeniu przez bakterie pożyteczne niesprzyjających warunków dla rozwoju patogenów. Pożyteczne bakterie mogą też pobudzić układ immunologiczny. Wszelkie zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego, w tym zwłaszcza tak częste zaparcia czy biegunki, prowadzą do osłabienia układu odpornościowego. Inną przyczyną tego stanu są niepożądane reakcje organizmu wywołane przez nietolerancje pokarmowe. Jedni uważają, że może to wynikać z przeciążenia naszego systemu immunologicznego, który nie radzi sobie ze zbyt dużą ilością alergenów, na jakie jesteśmy narażeni. Inni sugerują, że to wina spożywania przetworzonej żywności. Nietolerancja pokarmowa przyczynia się do powstawania przewlekłego stanu zapalnego w organizmie, powodując rozregulowanie funkcji układu odpornościowego.