Choroby i schorzenia układu pokarmowego
Aerofagia
Nawykowe połykanie powietrza, czego skutkiem jest głośne i częste odbijanie oraz wzdęcie brzucha. Aerofagia wiąże się z niestrawnością, wrzodem kamiennym oraz kamicą żółciową. Aerofagia objawia się wzdęciami, brakiem apetytu, ogólnym rozdrażnieniem i bólami brzucha.
Alergia pokarmowa
Zespół objawów zachodzących w organizmie będących wynikiem spożycia pokarmu, w którym dolegliwości uwarunkowane są przez mechanizmy immunologiczne. Reakcje alergiczne występują tylko u pewnej grupy i mogą pojawiać się po spożyciu nawet małej ilości pokarmu.
Anemia (Niedokrwistość)
Choroba objawiająca się niedostateczną ilością hemoglobiny i erytrocytów we krwi. Powoduje zbyt małe dostarczenie tlenu do komórek. Może być spowodowana czynnikami genetycznymi, środowiskowymi lub żywieniowymi (niedobór żelaza, folianów, kobalamin).
Awitaminoza
Schorzenie polegające na całkowitym braku w organizmie witaminy lub ich zestawu. Powoduje różnorodne zakłócenia przemiany materii z objawami charakterystycznymi dla poszczególnych witamin.
Biegunka
Schorzenie polegające na znacznym zwiększeniu liczby wypróżnień w ciągu doby, lub zmianą konsystencji stolca na płynną lub półpłynną. Biegunką określa się również stan, gdy nawet jednorazowo w stolcu pojawia się treść patologiczna, taka jak śluz, ropa lub krew. Biegunce towarzyszy wzmożona perystaltyka jelit i często kurczowe bóle brzucha. Stan chorobowy trwający do 10 dni określany jest jako biegunka ostra, natomiast utrzymywanie się objawów chorobowych ponad 10 dni nosi nazwę biegunki przewlekłej.
Celiakia (Choroba trzewna)
Wrażliwość na gliadynę - białko zawarte w ziarnie pszenicy i żyta oraz ich przetworach. Powoduje uszkodzenie jelit, zaburzenia wchłaniania i niedożywienia. Osoby chore na celiakię muszą stosować specjalne produkty bezglutenowe.
Choroba Leśniowskiego-Crohna
Choroba o podłożu immunologicznym, tkanki układu pokarmowego są atakowane przez układ odpornościowy. Choroba ta polega na tworzeniu się przewlekłych zmian zapalnych w tkankach jelita; zmiany te prowadzą do tworzenia się owrzodzeń, zrostów oraz blizn, co powoduje trudności w trawieniu oraz wchłanianiu pokarmu w jelitach.
Choroba wrzodowa (wrzody)
Polega na miejscowym ubytku błony śluzowej w żołądku lub dwunastnicy, na skutek upośledzenia mechanizmu obronnego śluzówki przed działaniem kwaśnego soku żołądkowego.
Cukrzyca
Choroba metaboliczna objawiająca się zaburzeniami regulacji poziomu glukozy we krwi i jej wykorzystania przez tkanki. Może być spowodowana niedostatkiem insuliny (cukrzyca typu I – insulinozależna) lub odpornością tkanek na jej działanie(cukrzyca typu II – nieinsulinozależna).
Czkawka
Mimowolny skurcz przepony, zwykle trwa krótko. Czkawka może być związana z podrażnieniem nerwów, spożyciem zbyt obfitego posiłku i alkoholu lub nadmiaru płynu. Czkawka rzadko bywa powikłaniem jakiejś choroby, ale może mieć związek z zapaleniem wyrostka robaczkowego i cukrzycą.
Dysgeuzja
Zaburzenia w funkcjonowaniu zmysłu smaku, przejawiające się min. złym odczuwaniem smaku i występowaniem obcych posmaków.
Dyslipidemia
Zaburzenia w obrazie lipidów w krwiobiegu, np. zbyt wysoki stosunek cholesterolu LDL do HDL. Prowadzi do niebezpiecznych zmian w układzie krążenia, rozwoju miażdżycy i chorób serca.
Dysosmia
Zaburzenia w funkcjonowaniu zmysłu powonienia, przejawiające się min. złym odbiorem bodźców zapachowych.
Dyspepsja
Zaburzenia trawienia i wchłaniania składników pożywienia w przewodzie pokarmowym.
Fenyloketonuria
Genetycznie uwarunkowane schorzenie polegające na uszkodzeniu genu umożliwiającego przemianę fenyloalaniny do tyrozyny. W wyniku niedoboru tyrozyny dochodzi do uszkodzenia mózgu i upośledzenia umysłowego. Dzieci chore na fenyloketonurię muszą stosować specjalną dietę opartą na preparatach białkowych pozbawionych fenyloalaniny oraz unikać produktów słodzonych aspartamem.
Galaktozemia
Choroba dziedziczna, autosomalna recesywna. Przyczyną galaktozemii jest niedobór enzymu, który bierze udział w przemianie galaktozy - cukru zawartego w laktozie, która jest składnikiem mleka. Choroba objawia się niezdolnością organizmu do przekształcenia galaktozy w glukozę.
Hipercholesterolemia
Podwyższony poziom cholesterolu w surowicy krwi, przekraczający 5,2 mmol/l, uznawany za czynnik ryzyka choroby niedokrwiennej serca.
Hiperfagia
Nadmierne zwiększenie łaknienia, spowodowane najczęściej uszkodzeniem ośrodka sytości w podwzgórzu.
Hipergeuzja
Zwiększona wrażliwość na bodźce smakowe. Może być spowodowana niedoczynnością kory nadnerczy i przysadki mózgowej.
Hiperglikemia
Zwiększony poziom glukozy we krwi, spowodowany spożyciem węglowodanowego posiłku. Jeżeli występuje na czczo może wskazywać na zaburzenia przemian węglowodanów w organizmie, np. na skutek niedoboru insuliny.
Hiperlipidemia
Zaburzenie gospodarki lipidowej w organizmie. Objawy to podwyższone stężenie cholesterolu w surowicy krwi. Dzieli się na pierwotną - wywołana między innymi czynnikami genetycznymi i środowiskowymi, oraz wtórną, spowodowaną np. niedoczynnością tarczycy lub nerek, bulimią, nerczycą, cukrzycą, nadużywaniem alkoholu, a także przyjmowaniem niektórych leków.
Hiperlipoproteinemia
Zwiększone stężenie lipoprotein o małej gęstości (LDL lub VLDL) w surowicy krwi. Powoduje choroby układu krążenia.
Hipertriglicerydemia
Zwiększenie ponad normę ilości trójglicerydów we krwi, co może przyczyniać się do rozwoju miażdżycy.
Hiperwitaminoza
Zespół objawów chorobowych wywołany nadmiarem witamin w organizmie, dotyczy on przede wszystkim witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K.
Hipogeuzja
Pogorszenie sprawności zmysłu smaku polegające na zmniejszeniu wrażliwości na bodźce smakowe. Może być spowodowana niedoborami cynku i witaminy PP, a także grypą, niedoczynnością tarczycy, nadciśnieniem, cukrzycą.
Hipoglikemia
Obniżony poziom glukozy we krwi.
Hipowitaminoza
Zespół objawów wywołanych zbyt małą ilością jednej lub kilku witamin w organizmie. Występuje na skutek niedoboru witamin w diecie (hipowitaminoza pierwotna) lub w efekcie upośledzenia wchłaniania witamin z pokarmu, działania leków albo zwiększonego zapotrzebowania w przebiegu chorób lub w czasie ciąży (hipowitaminoza wtórna).
Kamica żółciowa
Kamica żółciowa polega na tworzeniu się w drogach żółciowych złogów składających się w różnych proporcjach z cholesterolu, związków wapnia i barwników żółciowych.
Ketoza (Kwasica ketonowa)
Zaburzenia metabolizmu polegające na nadmiernym wytwarzaniu ciał ketonowych a następnie gromadzeniu ich w tkankach i płynach ustrojowych.
Marskość wątroby
Liczne zmiany zwyrodnieniowe i martwica komórek wątrobowych. Wyróżniamy następujące rodzaje marskości wątroby: alkoholowa, zastoinowa, pozapalna, żółciowa, uwarunkowana genetycznie.
Miażdżyca
Przewlekła choroba polegająca na gromadzeniu się w błonie wewnętrznej tętnic (głównie aorty tętnic wieńcowych i mózgowych) cholesterolu i innych lipidów. Prowadzi to do chorób wieńcowych, udarów, powstania tętniaka.
Osteomalacja
Rozmiękanie kości to niedostateczna mineralizacja kości. Jest to ciężka choroba układu kostnego, polegająca na utracie wapnia i fosforu z tkanki kostnej. Występuje u osób dorosłych, u których brakuje witaminy D.
Osteoporoza
Stopniowy ubytek masy kostnej i zmiana struktury przestrzennej kości. Konsekwencją są bóle i zwiększone ryzyko złamań. Wyróżniamy następujące rodzaje osteoporozy: idiopatyczna (występującą u ludzi w młodym i średnim wieku), postmenopauzalna (występująca u kobiet w wieku 50-75 lat), starcza (osoby w wieku powyżej 75 lat). Czynnikiem zmniejszającym ryzyko osteoporozy jest odpowiednio duże spożywanie wapnia i witaminy D w wieku rozwojowym.
Rak trzustki
Złośliwy nowotwór występujący na wewnątrzwydzielniczej części trzustki. Rak trzustki jest bardzo trudny do wykrycia we wczesnym stadium, rozwija się dość szybko i często jest już za późno na podjęcie efektywnego leczenia. Rak trzustki występuje najczęściej u mężczyzn po 50 roku życia i należy do grupy nowotworów, które mają najgorsze rokowania.
Rak żołądka
Nowotwór złośliwy żołądka wywodzący się z nabłonka błony śluzowej żołądka. U podstaw jego rozwoju leży nadmierny wzrost komórek złośliwych, to znaczy komórek o bardzo dużej częstości podziału i nie uporządkowanym wzroście, które nie tylko wdzierają się między zdrowe komórki, ale mogą też przenosić się przez naczynia krwionośne lub układ limfatyczny do innych narządów, gdzie tworzą przerzuty.
Refluks
Zarzucanie żołądkowo-przełykowe objawiające się uczuciem zgagi, bólu i dyskomfortu. Proces polega na cofaniu się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, co wywołuje piekący ból w dolnej części klatki piersiowej.
Syderoza
Nagromadzenie się w wątrobie, śledzionie lub w szpiku kostnym hemosyderyny – białka kompleksującego żelazo. Występuje u ludzi spożywających dietę o dużej zawartości żelaza lub w stanach nadmiernego rozpadu czerwonych krwinek.
Szkorbut
Choroba wywołana niedoborem kwasu l- askorbinowego (witaminy C). Objawia się już po 70 dniach diety pozbawionej witaminy C. Wywołuje samoistne krwawienie, bóle mięśni, stawów, patologiczne złamania, ogólne osłabienie.
Uchyłkowatość jelita grubego
Obecność licznych workowatych uwypukleń w przewodzie pokarmowym. Najczęściej występuje w jelicie grubym. Nie występuje w odbytnicy.
Wirusowe zapalenie wątroby
Choroba wątroby wywołana zakażeniem wirusowym. Zapalenie wątroby często potocznie jest nazywane "żółtaczką", jest to jednak termin nieprawidłowy, niemedyczny oraz nieścisły, z uwagi na różnorodny przebieg wirusowych zapaleń wątroby, które mogą przebiegać bez zażółcenia powłok skórnych. Zapalenia wątroby typu A, B, D, C, G i E należą do najczęstszych chorób zakaźnych o ciężkim przebiegu. Różnią się one między sobą nasileniem choroby oraz drogami zakażenia.
Wzdęcia
Wzmożona ilość gazów w przewodzie pokarmowym. Wzdęcia wywodzą się ze zwiększonego połykania powietrza w czasie jedzenia i mówienia oraz z gazów powstających w jelitach podczas trawienia i fermentacji. Wzdęcia powstają przez: nieprawidłowe trawienie, spożywanie gazowanych napojów, zapalenie jelit, niedobory enzymów trawiennych, zaburzenie perystaltyki jelit, pasożyty, zrosty operacyjne oraz choroby trzustki.
Zaparcia
Utrudnione, zbyt rzadkie oddawanie stolca. Przyczyną może być dieta uboga w błonnik. Zaparcie może być też wywołane przyczynami mechanicznymi (niedrożność jelit), toksycznymi (zatrucie ołowiem, arsenem), czynnościowymi (zaparcia atoniczne u osób starszych i obłożnie chorych).
Zespół jelita drażliwego
Przewlekłe schorzenie o charakterze czynnościowym (trwające przez co najmniej trzy miesiące) charakteryzujące się bólami brzucha i zaburzeniami rytmu wypróżnień nieuwarunkowane zmianami organicznymi lub biochemicznymi. Zespół jelita drażliwego objawia się zaparciem lub biegunką, które następują zaraz po spożyciu posiłku.
Zespół złego wchłaniania
Jest to zaburzenie transportu substancji pokarmowych, które może być wywołane niewłaściwym trawieniem pokarmu, czyli rozłożeniem na mniejsze części, albo defektem samej błony śluzowej jelita. Zaburzenia trawienia dotyczą pracy żołądka, wątroby i dróg żółciowych oraz trzustki.
Zgaga
Pieczące lub bolesne odczucie w przełyku, za co odpowiedzialne jest zarzucanie soku żołądkowego. Może być związana z chorobą wrzodową żołądka.